Të dhëna mbi trevat e Kosovës

Nuk jam i sigurt a ka ne forum ndonje teme qe pershkruan trevat ( krahinat ) gjeografike ose etnografike te trojeve shqiptare. Une vendosa ta hap kete teme ku do te mund te postoheshin materiale per trevat e ndryshme shqiptare, ku te gjithe anetaret ose vizitoret e Forumit Shqiptar do te mesonin me shume per trevat e ndryshme. Po ia filloj me treven e Llapushes qe shtrihet ne pjesen qendrore te Kosoves.

Treva e Llapushes ( Llapushnikut ose Perkorupes)

Llapusha është një tërësi gjeografike dhe etnografike që përfshinë pjesën perëndimore të Kosovës qendrore dhe ka shtrirje VJ. Në aspektin gjeografik krahina e Llapushës (Llapushnikut) bënë pjesë në makroregjonin kodrinoro-malor të Drenicës. Lartësia mbidetare varion nga 400 - 1000 metra. Është trevë e rrethuar me male të ulëta 700-1060metra, rrafshnalta dhe kodrina, si dhe gryka të thella. Kjo trevë ka një pozitë shumë të mirë gjeografikë pasi që gjendet në pjesën qendrore të Kosovës, përmes së cilës kalojnë rrugët kryesore që e lidhin Rrafshin e Dukagjinit dhe Fushën e Kosovës. Përmes Llapushës kalon magjistralja Prishtinë - Pejë (përkatësisht pjesa Llapushnik - Dollc). Në pjesën jugore të Llapushës kalon magjistralja Prishtinë - Prizren (përkatësisht pjesa Duhël - Suharekë).

Treva e Llapushës për nga aspektet gjeografike dhe fizionomia e terrenit ndahet në Llapushën Lindore dhe Llapushën Perëndimore.

Treva e Llapushës përfshin fshatra më rreth 100 mijë banorë që gravitojnë në komunën e Malishevës, Therandës, Klinës, Rahovecit, Drenasit dhe Istogut. Kjo trevë kufizohet me Podgurin e Pejës në veri, me Dukagjinin në perëndim, me Anadrinin dhe Podgurin e Prizrenit në jug dhe Drenicën në lindje.

[redakto] Shtrirja
Treva e Llapushës si tërësi gjeografikë dhe etnografikë ka kufij shumë të qartë malesh e lumenjsh që e dallojnë nga krahinat përreth. Megjithëkëtë rreth kufijve të trevës së Llapushës ka pasur dhe ka mendime të ndryshme nga shumë studiues të fushave të ndryshme. Në kuptimin gjeografik Riza Çavolli në literaturën e Gjeografisë fizikë, trevën e Llapushës (Prekorupës) e vendosë në regjionin para malor të Rrafshit të Dukagjinit, ku kufirin verior të kësaj trevë e përbënë lumi Klina, atë perëndimor një pjesë e Drinit të Bardhë - Vargmalet Kaznik-Zatriq-Shkozë (Millanovc). Kufirin jugor malet e Biraqës dhe Qafa e Duhlës dhe atë perëndimor vargmalet Carralevë-Drenicë (Berishë) dhe Kosmaq. Dr. R. Doqi trevën e Llapushës e vendosë në një territor shumë më të vogël që përfshinë kryesisht Rrafshnaltën e Llapushës në katërkëndëshin lumi Klina, Drini i Bardhë-malet Koznik-Zatriq-lumi Mirusha dhe mali Kosmaq. Z. Cana kufijtë e kësaj trevë i jep në mënyrë shumë të përgjithësuar duke përmendur anën e majte të Drinit të Bardhë dhe malet Koznik-Zatriq-Shkoze (Millanovc). L. Rushiti kur përmend lëvizjen kaçake ndër të tjera përmend kufijtë e Llapushës që fillojnë në fshatin Suhogerll dhe kufiri verior i kësaj trevë del Lumi Kujavq. Në përgjithësi shikuar në aspektet gjeografike si lartësia mbidetare, fizionomia e terrenit, klima, ujërat, vegjetacioni, llojet e tokës, vendbanimet etj, si dhe etnografike të popullsisë së kësaj trevë, përfshirë edhe mendimin e popullsisë që identifikohen historikisht me këtë trevë kjo trevë përfshin një territor shumë më të gjerë. Treva e Llapushës në kuptim kufirin verior dhe veriperëndimor të kësaj trevë me Podgurin e Pejës (Anamalin e Pejës) dhe Lugu i Drinit e formon Lumi Kujavqe, ose së paku malet e Kërrninës Stenjavec 671 m dhe Jashanicës, pastaj kufirin perëndimor me Lugun e Baranit dhe Dushkajën e formon Drini i Bardhë deri tek Guri i Zi prej nga ky kufij shkon vijës shkarëse të vargmaleve Kaznik-Zatriq-Shkozë (Millanovc) mbi Rahovec në drejtimi VP-JL deri në vendbashkimin e lumenjve Toplluha dhe Suhareka mbi Suharekë, duke e ndarë këtë trevë nga treva e Anadrinit (Podrimes). Nga këtu kufirin jugor dhe juglindorë të Llapushës e bëjnë malet e Biraqës dhe të Carralevës deri në majën Bretanec 1044 m. Në këtë pjesë treva e Llapushës kufizohet me Podgurin e Prizrenit (Anamalin e Prizrenit). Kufirin juglindore dhe lindor e formojnë vargmalet Carraleve-Drenice (Berishe) dhe Kosmaq në drejtimi VP-JL dhe malet e ulëta Resnik e Kerrnicë (Stenjavec 671 m) e deri në lumin Kujavq. E përcaktuar në këta kufij treva e Llapushës (Llapushnikut ose Prekorupes), përfshinë në vete tri tërësi kryesore : Llapushën Veriore mes lumit Kujavq, Drini i bardhë, lumi Klinë dhe malet Resnik-Stenjavec, Llapushën qendrore ose rrafshnaltën e Llapushës mes Lumit Klina, Drinit të Bardhë maleve Kaznik-Akavan-Gajark i Malishevës, Berishë-Kosmaq, si dhe Llapusha jugore (e njohur në popull edhe si Bajraku i Astrazubit) mes maleve Zatriq-Shkozë-Grab, Biraq, Carralevë -Berishë. Në aspektin e morfologjisë dhe fizionomisë së terrenit treva e Llapushës ndahet në Llapushën lindore dhe perëndimor.

[redakto] Relievi
[redakto] Vargmalet Carralevë - Drenicë
Malet përfshijnë kryesisht zonat përreth trevës në jug të Llapushës dhe në lindje, kurse rrafshnaltat zënë pjesën qendrore të kësaj trevë. Malet në trevën e Llapushës kryesisht përfshijnë sisteme të vargmaleve me drejtimin VP- JL dhe këto vargmale ndahen në tri tërësi që mbulojnë Llapushën Lindore dhe Llapushën Perëndimore. Në Llapushën Lindore gjenden edhe vargmalet më të larta të kësaj trevë të quajtura vargmalet Carraleve-Drenicë, ku në këtë tërësi malore dallohen malet e Luzhnicës me majën Bretanec 1042 m, malet e Duhlës dhe Bllacës me lartësi 940 m, malet e Javorit e Ngucatit me 1020 m, malet e Klqekës e Ladroviqit me majën më të lartë të Llapushës, Gradinë 1056 m, malet e Novosellës dhe Lladrovcit me 1010 m dhe malet e Tërpezës e Berishës me majën më të lartë në Berishë 1028 m. I gjithë ky sistem malor që fillon nga Gryka e Carralevës dhe formon rrafshnalta në kurrizet malore me lartësi 700 -1000 m dhe zbret në Grykën e Llapushnikut, shtrihet rrëpishem në të dy anët duke krijuar vijën shkarese të luginës së lumit Mirusha në trevën e Llapushës dhe grykat e thella dhe vijën shkarëse të lumit Drenica në trevën e Drenicës jugore. Kjo tërësi malore bashkë me malet e Kasmaqit e formon kufirin natyror ndarës të trevës së Llapushës me trevën e Drenicës.

[redakto] Malet Kamaq-Gjurgjicë
Po në Llapushën lindore në pjesën verilindore të saj në nga Gryka e Llapushnikut e deri në gryken e lumit Klina në Murg vazhdon tëresia e dyte malore e Maleve të Kosmaqit me majën Kosmaq 970 m, në të cilën përfshihen malet e Negrovcit, Vuqakut e Gjergjices.

[redakto] Vargmalet Kaznik-Zatriq-Shkozë
Në Llapushën perëndimore dhe jugore gjendet sistemi i dyte i rëndësishëm malore i njohur si Vargmalet Kaznik-Zatriq-Shkoze me drejtimin VP-JL me lartësinë mesatare 700-1000 m. Kjo tërësi malore fillon nga Gryka e lumit Mirusha në veri e përfundon në luginën e lumit Toplluha në Reshtan të Therandës. Në këtë tërësi malore dallohen malet e Mrasorit e të Llapqevës me lartësi 790 m, Kaznikut e të Panorcit me majën Bajrak 1007 m, malet e Zatriqit (Razhdollit, Akavanit) me lartësinë më të madhe në Dellë 1046 m, pastaj malet e Gurbardhit e Turjakës me lartëson në Kike 9003 m deri në Bllatë dhe Gryke të Zhdrllës. Nga Gryla e Zhdrellës vazhdon tërësia e madhe malore në drejtim të JL e vargmaleve të Shkozës (ish Millanovcit), me malet e Ostrozubit e Rahovecit me lartësinë 870 m, malet e Shkozës me majën më të lartë Kryeguri me lartësi 900 m, malet e Ceri i Shkozës, Pagarushës dhe Doberdelanit me lartësinë më të madhe në Gumnishte 840 m, si dhe nga qafa e Pagarushës e deri në Reshtan malet e Grapit me lartësi 760 m. Ky sistem malore në mënyrë të rrepishme lëshohet në pjesën perëndimore dhe jugore duke krijuar vijën shkarëse të trevës së Llapushës me trevën e Anadrinise, kurse në pjesën lindore këto tërësi malore lëshohen në mënyrë të valëzuara në veri dhe lindje në luginën e lumit Mirusha dhe në jug në luginën e thelle të lumit të Breshancit. Poashtu kjo tërësi malore e formon kufirin natyror ndarës mes Llapushës dhe Anadrinisë (Podrimës).

[redakto] Vargmalet Gajrak-Gallushë-Biraq
Po në Llapushën jugore paralel me vargmalet Kaznik-Zatriq-Shkoze dhe vargmalet Carraleve-Drenice shtrihen vargmalet e ulëta Gajarak-Gollushe me lartësi mesatare 600-800 m. Ky sistem malor fillon mbi qytezën e Malishevës në VP dhe përfundon në Grykat e Dragaqinës e Reqanit në JL. Në këtë tërësi malore dallohen malet e Gajrakut me lartësinë më të madhe Gajrak 793 m, pastaj Gajraku i Malishevës me 742 m, Gajraku i Kervasërisë, 720 m, Gajraku i Bellanicës 730 m, Gajraku i Gariqit 700 m. Me në jug dallohet tërësia malore e Gallushës me lartësinë më të madhe 793 m mbi fshatin Nishor, ku dallohen malet e Nishorit dhe Kastercit, Semetishtit dhe Sllapuzhanit. Kurse nga fshati Sllapuzhan deri në grykat e lumit të Dragaqinës vazhdojnë kodrinat e Biraqës me lartësi mbidetare më të madhe 658 m.

[redakto] Vargmalet Gremnik - Gjurgjevik
Vargmalet Gremnik - Gjurgjevik kanë shtrirje VJ dhe janë male kryesisht të ulëta me majën më të lartë 720 m mbi fshatin Perqeve. Këto vargmale fillojnë nga lugina e thelle e lumit Klina në veri dhe vazhdojnë drejt jugut deri në luginën e thelle të lumit Mirusha. Në këtë tërësi malore dallohen për nga lartësia malet e Sferrkës e të Perqevës, malet e Gremnikut, malet e Dollcit e të Gjurgjevikut.

[redakto] Vargmalet Resnik - Kerrninë- Vuqak
Vargmalet Resnik-Kerrnine poashtu janë male të ulëta që mbulojnë pjesën më veriore të Llapushës nga lumi Kujavq deri në lumin Klina në jug dhe shikuar në aspektin e fizionomisë së relievit ato janë kryesisht terrene kodrinore, ku dallohen kodra Stannjevac 671 m, kodrat e Resnikut 620 m etj.

[redakto] Relievi kodrinoro- fushor
Në trevën e Llapushës relievi kodrinoro - fushor është shumë më prezent dhe atë në formë të pllajave të larta ose rrafshnaltave të thyera, kurse ai fushor paraqitet vetëm në disa lugina të ngushta. Në këtë trevë shikuar nga ky këndvështrim në trevën e Llapushës dallohen si rajone më të rrafshëta këto zona : Rrafshlarta e Llapushës, Lugina e Drinit të bardhë dhe Lugina e Pagarushës.

[redakto] Rrafshlarta e Llapushës dhe Lugina e Mirushës
Kjo rrafshnaltë përfshin pjesën qendrore të Llapushës mes lumit Klina në veri, maleve të Gremnikut në perëndim, maleve Kaznik-Zatriq-Gajrak në jug dhe maleve Carraleve-Berishe-Kosmaq në lindje. Për nga fizionomia e terrenit është një rrafshnalte shumë e veçante me lartësi mes 500-600 m që në përbërjen e vete ka lugina të cilat kryesisht kanë drejtim L-P që lëshohen poshtë duke formuar rrafshet e vogla aluviale të lumit Mirusha. Në këtë zonë janë të vendosura mbi 60 % e vendbanimeve të Llapushës dhe nëpër të kalon magjistralja Peje-Prishtine si dhe rruga tjetre e rëndësishme Kijeve-Malisheve-Duhel që lidhe shumicën e fshatrave të Llapushës. Në këtë zonë nihen tri tërësi kryesore : mali i madh në perëndim, Dubrava në lindje dhe lugina e Mirushës në jug.

[redakto] Lugina e Drinit të bardhë
Zona më e ulet dhe më fushore e trevës së Llapushës me lartësi mbidetare 350-450 m, është pjesa perëndimore e kësaj trevë përgjatë lumit Drini i bardhë që njëkohësisht është e përbërë me shtresa aluviale dhe më e përshtatshmja për bujqësi dhe vijës shkarëse të vargmaleve të Gjurgjevikut e Gremnikut. Kjo lugine ka drejti VJ dhe fillon nga venderdhja e lumit Kujavq në lumin Drini i bardhë në veri dhe përfundon në venderdhjën e lumit Mirusha në jug. Kryesisht në popull nihet si fusha e Dresnikut dhe e Gremnikut.

[redakto] Lugina e Pagarushës
Lugina e Pagarushës është një lugine që në veri ka formën e rrafshnaltës në veri me lartësi deri 650m dhe pastaj në jug shkon duke u thelluar dhe formon gryken e Semetishtit ku lartësia zbret deri në 400 m. Kjo lugine gjendet mes maleve vargmaleve Zatriq -Shkoze-Grab në perëndim dhe jugperëndim dhe maleve Gajrak dhe Gollushe në verilindje dhe juglindje. Përmes kësaj lugine kalon lumi Pagarushës që pastaj merr emrin lumi i Breshancit. Kjo lugine është mjaft e thate dhe vetëm në ojesen jugore është zone më e butë dhe aluviale.

[redakto] Hidrografia
Treva e Llapushës është e pasur me lumenjtë dhe përrenj. Rreth saj dhe nëpër të kalojnë disa lumenj mjaftë të rëndësishëm të Kosovës si Drini i bardhë në perëndim që e përshkon kufirin e Llapushës nga venderdhja e lumit Kujavq në veri e deri të venderdhja e lumit Mirusha në jug. Pastaj lumi Klina në veri nga fshati Murge e deri tek venderdhja e këtij lumi në Drinin e bardhë tek qyteza e Klinës. Lumi Kujavaq që vjen nga bjeshkët e Suhogerllës dhe kalon duje e formuar kufirin verior të Llapushës përgjatë fshatit Kerrnine deri në venderdhjën në Drinin e bardhë. Lumi Mirusha si lumi më i rëndësishëm i kësaj trevë që përshkon përmes këtë trevë nga malet e Bllacës e deri në venderdhjën në Dri të bardhë tek Guri i zi pranë Volljakës. Lumi i Breshancit që i mbledh përrejte luginës së Pagarsushës deri në vendebashkimin me lumin e Suharekës për të formuar lumin Toplluha në afërsi të Reshtanit. Megjithëse kjo trevë është e pasur edhe me përrenjve shumica e përrenjve sidomos gjatë verës kanë prurje shumë të vogla ose edhe thahen, kështu që pjesa më e madhe e fushave të kësaj trevë nuk mund të ujiten tokat. Fushat që mund të ujiten janë kryesisht fusha e Gremnikut dhe fusha aluviale nga Banja deri në Bubel, përgjatë lumit Mirusha.

[redakto] Klima
Klima e trevës së Llapushës është kryesisht klime subkontinentale. Megjithatë kjo trevë duke qenë e hapur përmes luginave lumore dhe rrafsheve dhe duke qenë pjese e basenit të Dukagjinit, për disa nuanca ka klime më të butë se krahinat në lindje. Krejt kjo falë Drinit të bardhë që sjell nuanca të klimës mesdhetare. Sasia e reshjeve kryesisht nuk dallon shumë nga sasia e reshjeve mesatare të Rrafshit të Dukagjinit, megjithëse për disa nuanca mund të jenë më të pakta. Shkëlqimi i diellit në këtë trevë duhet të jetë shumë më i gjatë në kohë se sa në viset më të ulëta të Dukagjinit dhe Drenicës dhe falë kësaj kjo trevë dallohet për sasinë më të vogël të mjegullave që bien atje.

[redakto] Demografia dhe Vendbanimet
Treva e Llapushës është një rajon mjaft i populluar me përafërsisht 115 banore në 1 km². Kjo trevë në vete përfshin komplet vendbanimet e komunës së Malishevës gjithsejtë 43 fshatra, pastaj vendbanimet e pjesës lindore të komunës së Klinës, vendbanimet veriperëndimore të komunës së Rahovecit, vendbanimet veriore të Komunës së Suharekës dhe disa vendbanime perëndimore të Komunës së Drenasit, Istogut dhe Lipjanit. Qendra kryesore gravituese e kësaj trevë është qyteza e Malishevës, por për pjese veriore dhe perëndimore të kësaj trevë është edhe qyteza e Klinës, pastaj Rahoveci dhe Suhareka.

Pjesa kryesore e vendbanimeve të trevës së Llapushës kryesisht vendbanimet Malishevës, Rahovecit dhe Suharekës gravitojnë në qendrën regjionale të Prizrenit, kurse vendbanimet e Klinës në atë të Pejës dhe disa vendbanime të Drenasit dhe Lipjanit në qendrën regjionale të Prishtinës. Në këtë trevë janë të dalluara kryesisht dy lloje vendbanimesh të tiput të grumbulluar dhe shpërndare të cilat për nga fizionomia e terrenit kanë veqorit e tyre dhe dallohen ato të Llapushës perëndimore nga ato të Llapushës lindore. Kryesisht në Llapushën perëndimore si zone me krastike dhe me malore me zona fushore të pakta dominojnë vendbanimet e tipit të grumbulluar, kurse në Llapushën lindore dhe veriore kryesisht ato të tipit të shpërndare.

Vendbanimet e Llapushës janë :

Vendbanimet e Llapushës të komunës së Malishevës janë gjithsejtë 44 : Gollubovci, Pllaqica, Mleqani, Balinca, Llazica, Vermica, Shkarashniku, Drenovci, Kijeva, Bubaveci, Burimi(Stapanica), Lumnishta (Lubizhda), Damaneku, Bubli, Panorci, Llapqeva, Garaqeva, Qypeva e Damanekut, Turjaka, Gurbardhi (Carravrana), Burimi (Joviqi), Mirusha, Malisheva, Carralluka, Terpeza, Lladrovci, Berisha, Fshati i ri, Seniku, Bardhi (Lladroviqi), Ngucati, Temeqina, Bellanica, Banja, Gajraku, Kervaseria, Goriqi, Pagarusha, Janqisti, Shkoza (Millanoviqi), Maxharra, Astrazubi (Ostrozubi), Dragobili dhe Maralia.

Vendbanimet e Llapushes që i takojnë komunës së Klinës janë gjithsëjt 26 fshatra : Sferrka e gashit, Perqeva, Gllareva, Rigjeva, Zabergja, Qabiqi, Doberdoli, Shtarica, Ceraviku, Ujmiri, Gjurgjeviku i madh, Qypeva e poshtme, Qypeva e Sipërme, Volljaka, Gremniku, Dollci, Dresniku, Pograxha, Resniku, Jashanica poshtme, Jashanica e Epërme, Grabovci, Binxha, Siqeva, Jellovci dhe Kerrnica.

Vendbanimet

Vendbanimet e Llapushës të komunës së Suharekës janë gjithsejtë 11 fshatra : Javori, Luzhnica, Bllaca, Duhela, Sllapuzhani, Nishori, Kasterci, Breshanci, Semetishti, Peqani dhe Ilironi (Doberdelani).

Vendbanimet e Llapushës të komunës së Rahovecit janë gjithsejtë 8 fshatra : Mrasori, Guri i Kuq (Petkoviqi), Kazniku, Potoku, Pastaseli, Senovci, Drenovci dhe Zatriqi.

Vendbanimet e Llapushës që i takojnë Komunës së Drenasit janë gjithsejtë 4 fshatra : Arllati, Gjergjica, Negrovci, Vuqaku dhe Llapushniku. Tani me këto fshatra nihen si fshatrat të trevës së Drenicës (nuk numërohen).

Poashtu edhe fshatrat e komunës së Istogut deri në lumin Kujavq si : Shalinovci, Polani, Osojani, Tuqepi, Banja, shtupeli, Bellqa dhe Kerrnina, dikur janë njohur si pjese e trevës së Llapushës, por tani me shumë pak njerëz i njohin si pjese të kësaj trevë (pra nuk numërohen).

Në baze të kësaj renditje del së treva e Llapushës i ka 89 fshatra të cilat edhe sot e kesja ditë nihen si trevë e Llapushës me rreth 100 mije banore.

Nuredin AHMETI

Civilizimi perëndimor arriti ta zëvendësojë qytetërimin islam në Ballkan, atëherë kur fuqitë perëndimore të udhëhequra nga Austro-Hungaria e dëbuan Perandorinë Osmane nga Gadishulli.

Këtë sukses civilizimi perëndimor evropian e arriti në saj të Austro-Hungarisë të cilën e kishin edhe fuqi edhe mjet, ndërsa nga ana tjetër vetë Austro-Hungaria ishte bartëse e kulturës evropiane, e cila dukshëm ndikoi edhe në modelin e jetesës në këto anë. Suksesin më të madh Austro-Hungaria e arriti duke përdorur aparatin shtetëror, kuptohet krahas metodave të tjera që përdorte, gjithashtu edhe shkolla ka qenë një mjet tejet i fortë e cila ndikoi në zbrapsjen e jetesës tradicionale islame të popullatës së këtyre trevave. Që më 1878 kur Austro-Hungaria pushtoi një pjesë të Gadishullit, sistemi i ri shkollor në qendër të vëmendjes e kishte përqendruar theksin veçse te kultura e ashtuquajtur “eurocentrizëm”, duke i nënçmuar dhe zhvlerësuar të gjitha zhvillimet e kulturave të arritura gjatë shekujve që përfaqësoheshin nga popujt e Gadishullit.

Modifikimi i këtij lloji në këto kushte jo të barabarta në aspektin kombëtar u vërejt më vonë në Jugosllavinë e Vjetër. Duke u bërë zhvlerësimi dhe përçmimi i traditave të tjera, si rrjedhojë doli në skenë reagimi i muslimanëve ndaj shkollave që përfaqësoheshin nga Austro-Hungaria. Këtu duhet theksuar se po në këtë aspekt (revoltues) reaguan bile edhe serbët e Bosnjës, por këta, prapëseprapë nuk e mënjanuan shkollimin austro-hungarez. Ndërsa sa u përket mektebeve, ato qenë të ndaluar në vitin 1918 sipas ligjit të atëhershëm të Jugosllavisë së Vjetër.

Sistemi i shkollimit që u vendos pas okupimit austro-hungarez solli kahje dhe botëkuptime të reja, të cilat dukshëm dalloheshin nga ato të vendit – tradicionale.

Për të arritur më tepër sukses, civilizimi i krishterë evropian solli me vete edhe mjetet e informimit (në fillim propagandën e bënte përmes shtypit, ndërsa më pas nëpërmjet valëve të radios e televizionit), gjë që ndikoi në zhvillimin e këtij civilizimi.

Në këto kohëra të vështira e të stuhishme popullata muslimane e Ballkanit mbeti jetime, ngase halifati (institucioni më i lartë islam) u shkatërrua dhe u suprimua nga Mustafa Qemal Ataturku (1923-1924), i cili ishte mjet e Perëndimit për të shkatërruar muslimanët dhe gjithashtu edhe armik i përbetuar i Islamit (kjo për vetë faktin se vetë ai (Ataturku) e kishte prejardhjen nga një fis çifut i quajtur Dunme).

Siç shihet civilizimi perëndimor nuk kursente asgjë, vetëm e vetëm që t’ia arrinte qëllimit final – dominimit në skenën botërore. Ndaj, bota evro-krishtere duke pasur në dorë mjetet me anë të të cilave arrinte ta bindë popullatën, në njërën anë dhe duke turbulluar çështjet kombëtare të popujve të Ballkanit dhe duke ua nënçmuar vlerat kulturore nga ana tjetër, arriti të bëhet superfuqi, dhe të dominojë në çdo aspekt. E gjithë kjo bëri që muslimanët të jenë të humbur. Mirëpo, përkundër gjithë kësaj ata edhe më tej mundoheshin me mish e me shpirt që ta ruajnë traditën, identitetin dhe vlerat e tyre fetare. Por, fatkeqësisht, nga dita në ditë popullata muslimane filloi të pasivizohet, pasivizim ky që mjerisht u kushtoi atyre shumë shtrenjtë, dhe koncepti i të menduarit në mënyrë evropine u fut në çdo pore të jetës së muslimanëve.

Është interesant fakti se fill pas okupimit austro-hungarez, muslimanët e këtyre trevave nuk i ndiqnin shkollat e qeverisë, për atë se ato ishin me karakter të krishterë. (Këtu sa për ilustrim po japim të dhënën historike se në gjimnazin e Sarajevës që filloi së punuari më 1879, prej 42 nxënësve sa kishte të regjistruar, musliman ishte vetëm një).

Kjo assesi nuk do të thotë se popullata muslimane nuk dëshironte shkollim, përkundrazi, madje botërisht dihet se para Kongresit të Berlinit (1878) muslimanët në përqindje ishin shumë më të shkolluar se sa të tjerët. Mirëpo ata dëshironin edhe më tej të shkolloheshin nëpër medrese (shkolla tradicionale-islame, ku mësoheshin dituri nga më të ndryshmet), e kurrsesi të shkolloheshin nëpër shkollat gjermane (siç i quante popullata atëherë shkollat e hapura nga Austro-Hungaria).

Mirëpo, nga ana e saj, edhe Austro-Hungaria e dinte shumë mirë se çfarë dëshiron populli, ndaj edhe mori një nismë të re për hapjen e disa medreseve të ashtuquajtura “Ruzhdije”, që nëpërmes tyre të realizojë qëllimet e saj, dhe gjithë këtë arriti ta bëjë falë asaj se popullata muslimane u mashtrua nëpërmjet vetë emrit (medrese) që bartnin shkollat në fjalë. (Kësi lloj medresesh ka pasur edhe në Shkup, si “Medreseja e Madhe” e mbretit Aleksandër themeluar më 1923, nga gjiri i së cilës doli një çetë e tërë komunistësh, të cilëve pikërisht popullata muslimane-shqiptare ua pa sherrin).

SHQIPËRIA ETNIKE ME ÇDO ÇMIM

Kuadri fetar-musliman duke i ditur mirë rrethanat politike të Evropës së krishterë si dhe atë se ajo do t’i shkatërrojë fizikisht dhe ideologjikisht shqiptarët, filloi t’i kundërvihet me të gjitha forcat e veta elementit komunist të brendshëm, me qëllim të një organizimi sa më të mirë e të shëndoshë të popullatës muslimane të Ballkanit në përgjithësi dhe asaj shqiptare në veçanti. Kjo më së miri shihet edhe nga apeli i atdhetarit të flaktë Mulla Idriz Gjilanit: “Liria e vatanit nuk fitohet me parti e me tarafe, me të pafe e me shkije të veshur shqiptarçe”.

Në vitin 1941 u shpartallua Jugosllavia e Versajit, kurse në Shkup vendoset pushteti i Bullgarisë fashiste-shoviniste, pushtet i cili kishte kryekëput qëndrim antishqiptar dhe antiislam, kjo për faktin se popullata shqiptare e këtyre trojeve i përkiste përkatësisë islame. Ndërkohë, Italia fashiste dhe Gjermania naziste kishte kohë që tërhiqeshin si mike ndaj shqiptarëve dhe forca çlirimtare nga robëria serbo-sllave dhe njëkohësisht ata (Italia dhe Gjermania) bënë bashkëngjitjen e Kosovës dhe pjesëve lindore të saj me Shqipërinë (ëndërr kjo dhe ideal i kahmotshëm i gjeneratave të tëra), toka të cilat padrejtësisht ishin shkëputur në tryezat evropiane më 1913, andaj ky shans erdhi i mirëseardhur dhe ky rast nuk duhej lëshuar assesi. Populli menjëherë pas këtyre ndryshimeve politike u organizua dhe doli në mbrojtje të kufijve të Shqipërisë etnike me shumë patriotë në krye, e sidomos ata më në zë, siç ishin: Mulla Idriz Gjilani, Haqif Tetova, Hysen Tërpeza, e shumë e shumë të tjerë që ditën të luftojnë kundër sllavëve e aleatëve të tyre komunistë-shqiptarë (u thënçin shqiptarë), të cilët (komunistë) luftuan në dëm të popullit të vet e siç thoshte Hysen Tërpeza: “Na kemi bë lojën e huej”, dhe mu për këtë Mulla Idriz Gjilani u apelonte bashkëkombësve të vet: “Më të parin që krijoi Zoti ishte arsyeja – ka thënë Pejgamberi…” dhe vazhdonte, “…pra, edhe bashkimi i Shqipërisë sot të copëtuar prej italianëve, gjermanëve dhe bullgarëve është i arsyeshëm dhe i domosdoshëm”. I thërriste shokët, bashkëveprimtarët që ta përkrahin në ide duke i urdhëruar me ajete nga Kur’ani: “Bëhuni shtylla të drejtësisë, mbrojtës të së vërtetës, qoftë edhe në dëmin tuaj!”

Mulla Idrizi shpesh thoshte: “Kemi tri fe, por kemi vetëm një atdhe të përbashkët, një gjak vëllazëror, një gjuhë, një diell e një Zot. Detyrë mbi detyrat kemi bashkimin dhe mbrojtjen e atdheut”.

Armiqtë e popullit tonë ishin të shumtë, por më të rrezikshëm ishin komunistët shqiptarë. Ja çka thotë komunisti i madh Fadil Hoxha për krerët e popullit e sidomos për atdhetarin Mulla Idrizin: “Mulla Idrizi ka autoritet të madh në popull dhe po u tërhoq ai nga kufiri, Kosova do të çlirohet pa luftë vëllavrasëse…!” Ndërsa pikërisht ky (Fadil Hoxha) ishte ai që na dorëzoi te dora sllavëve… Fadil Hoxha thoshte ashtu për Mulla Idrizin se ai ishte një burrë që kurrë nuk ka ndodhur që t’ia kthejë shpinën armikut. Ai ishte shkëmb me emër që nuk lëkundej, ai ishte i shenjtë i popullit – kështu thoshte patrioti kapiten Shefqet Bylykbashi për Mulla Idrizin.

Kapiteni Shefqet Bylykbashi, një burrë me virtyte të larta e atdhetar, në mesin e shumë porosive kishte lënë edhe këtë porosi në notësin e Dr. Muhamet Pirrakut më 25 korrik 1967: “Biri im, unë nuk pata fatin të bëhem historian i luftërave historike për atdhe, po shkoj me shpresë se për ju do të vijnë pranvera më të mira… Amanet për Mulla Idrizin. Shko përgjatë kufirit shqiptaro-serb të vitit 1878 dhe të vitit 1944 dhe thirr: Oooo Mulla Idriz…! Të gjitha majat e maleve, të gjitha karakolat, të gjitha lagjet e fushat, të gjitha shtëpitë dhe të gjitha xhamitë dhe varret kanë për t’u përgjigjur! Oooo hojaaa…! Po. Ai ishte i shenjti i kombit dhe nuk e kapte as plumbi edhe kur i kalonte nëpër xhybe e jelek! Kurrë nuk binte pas pusisë; shtynte me pushkë në dorë në ballë të betejës, dhe me një dorë pushkën e me një dorë Kur’anin, Mulla Idrizi thoshte: “Shehid bëhet vetëm ai që ka fatin të goditet nga ana e përparme në ballë!…”

Sabit Rexhepi me të drejtë thoshte: “Zëri i tij, kënga dhe shehadeti forcuan dhe përforcuan guximin dhe kurajën e luftëtarëve ushtarë vullnetarë…!”

Pra, këta ishin ata burra që i dolën përpara Kongresit të Berlinit i cili ia ndryshoi fizionominë Ballkanit dhe mu për këtë Mulla Idriz Gjilani la këtë amanet: “O burra, aman, të ma dëgjoni fjalën! Përsëritja e gabimeve ka përgjegjësi para historisë, zjarrit t’i përgjigjemi me zjarr, e dekës me dekë…”

Krahas gjithë luftërave që zhvilloi populli, më në fund kur u bindën se komunistët shqiptarë po ia dorëzojnë Shqipërinë Serbisë dhe duke mos dashur që gjaku të derdhet mes shqiptarëve, tokat arbërore sërish ranë nën okupimin sllav, okupim ky që e torturoi aq shumë këtë popull sa që nuk dihet sa, në të vërtetë, u therën, u masakruan, e sa e sa u shpërngulën nga trojet shqiptare etnike për në viset e Anadollit të Turqisë dhe gjetkë nëpër botë. Ky popull liridashës këtë dhuratë e pati nga Evropa e krishterë (“kjo kurva e motit” – siç do të thoshte Gjergj Fishta), e cila mjerisht edhe sot e kësaj dite po vazhdon politikën e saj satanike ndaj popullit më të vjetër të Kontinentit.

Privatesia dhe Anonimiteti i Anëtarëve të Forumit

Përdoruesit e Internetit mbarë botës, në këtë Forum/Bord diskutimesh kanë mundesine te rregjistrohen duke u shoqeruar nje profil me nje Emer Identifikues Unik ne te gjithe forumin.

Ne rregjistrin/databazen tone rregjistrohen dhe ruhen ne menyre sekrete nga stafi dhe anetaret e tjere, te gjitha te dhenat dhe hapesirat ne profilin e anetarit (duke perjashtuar ato publike).

Rinia.info NUK ndan asnje lloj informacioni me te tjere dhe NUK ben asnje marreveshje per asnje lloj informacioni mbi te dhenat e Anetareve te rregjistruar.

Rinia.info shton te drejten te rregjistroj dhe arkivoj te gjithe adresat IP te Anetareve ne forum. Per çeshte sigurie dhe per çdo thyerje te ligjeve keto informacione do ti raportohen instituteve ligjore ne shtetin perkates.

Si anetare i Rinia.info Kushtet e forumit te vena ne funksion nga drejtuesit e Forumit!

Rregullorja e forumit rinia.info është një listë e thjeshtë dhe e qartë e rregullave që çdo anëtar/e i këtij forumi duhet ti respektoj.
Kjo rregullore është e nevojshme për te ruajtur mbarëvajtjen e forumit. Respektimi i normave të etikës shoqërore favorizon krijimin e një atmosferë të këndshme për pjesëmarrje dhe rrjedhimisht ecurinë e forumit.

• Gjuha zyrtare e forumit është gjuha shqipe!
  
  . Në këtë forum është mirë të përdoret gjuha letrare shqipe.
  . Përdorimi i dialekteve Toskë dhe Gegë lejohen në pamundësi të njohjes se gjuhës letrare shqipe.
  . Diskutimi në gjuhë të huaj lejohet vetëm në nënforume të caktuara. Mund të lejohet citimi në gjuhë të huaj i ndonjë fraze apo fjalie të shkurtër të ndonjë autori të huaj.
  

• Nuk lejohen reklamat, propaganda, ofendime personale, racizmi!
  
  Nuk lejohet të dërgoni materiale të rreme, diskretituese, të pasaktë, fyes, vulgare, urryes, ngacmuese, të pahijshme, të parespektueshme, me përmbajtje pornografike, kercënues, cënues të privatësisë së personave, materiale për të rritur, ose ndryshe materiale që dhunojnë ndonjë ligj Ndërkombëtar. Propaganda e çfarëdo forme është rreptësisht e ndaluar. Forumi rinia.info ju jep një mundësi që të shprehni mendimin tuaj dhe jo të propagandoni. Nuk do të tolerohet racizmi drejtuar individëve apo shoqërive dhe të gjithë ata që mbrojnë apo shprehin këto mendime do të përjashtohen nga forumi. Spam, flooding, reklamat, janë gjithashtu të ndaluara në këtë forum.
  

• Respektoni të drejtën e autorit!
  
  Materiali që sillni në forum në lidhje me një teme të caktuar diskutimi, duhet të jetë i shoqëruar me burimin nga është marrë, më konkretisht: emrin e autorit ose të faqes dhe mundësisht datën e botimit.
  Me anëtarësimin tuaj ju keni rënë dakord të mos dërgoni materiale pa pasur të drejtën e autorit, ose një miratim me shkrim për materialin e kopjuar nga zotëruesi. Stafi i forumit do të ndërhyjë në rast shkelje ose abuzimi të së drejtës së autorit. Gjithashtu, të gjithë ata që përdorin ose kopjojne materiale nga forumi rinia.info, duhet të shtojnë rinia.info dhe emrin e autorit nëse ka si burim të materialit të ripublikuar. Forumi rinia.info respekton të drejtën e autorit, kështu duhet të bëni dhe ju.
  

• Regjistrimi, të drejtat dhe përgjegjësitë tuaja!
  
  Ju keni mundesinë, të zgjdhni emrin tuaj ndërkohë që regjistroheni. Ne ju këshillojmë ta përvetësoni këtë emër. Me këtë emër që ju po regjistroheni, bini dakord të mos e jepni fjalëkalimin tuaj asnjë personi përveç administratorit, për mbrojtjen tuaj dhe për arsye vlefshmërie. Ju gjithashtu bini dakord që ASNJEHERË të mos përdorni emrin e ndonjë personi tjetër për cfarëdolloj arsyeje. Ne ju rekomandojmë të perdorni një fjalëkalim kompleks dhe unik për emrin tuaj, në mënyrë të atillë që të parandaloni vjedhjen e emrit tuaj. Pasi regjistroheni dhe hyni në këtë forum, do të jeni në gjendje të krijoni një profil të detajuar. Është përgjegjësia juaj të jepni një informacion të pastër dhe të saktë. Çdo informacion që përcaktohet nga zotëruesi i forumit ose stafi si i pasaktë ose vulgar në natyrë do të fshihet, me ose pa një lajmerim paraprak. Sanksionet e duhura mund të jenë të zbatueshme.
  
  Mesazhet e postuara shprehin pikëpamjet e autorit, dhe jo domosdoshmërisht pikëpamjet e këtij forumi, stafit të tij, ndihmësve, ose zotëruesit të këtij forumi. Çdokush që mendon që nje mesazh apo material i dërguar është i pakëndshëm, është i mirëpritur të njoftoj menjëherë administratorin ose pjesëtar të stafit të këtij forumi. Stafi dhe zotëruesi i ketij forumi kanë të drejtën të heqin përmbajtjet e pakëndeshme, brenda një kohe të arsyeshme, në qoftë se përcaktojnë që heqja e këtyre mesazheve është e nevojshme.
  
  Ju jeni vetë pergjegjës për përmbajtjen e mesazheve të dërguara. Për më tepër, keni rënë dakord të siguroni dhe të mbani të parrezikuar zotëruesit e këtij forumi, çdo faqe te lidhur me këtë forum, stafin e tij, dhe ndihmësit e tij. Zotëruesit e këtij forumi kanë të drejtën për të zbuluar identitetin tuaj (ose çdo të dhënë tjetër të ruajtur në këtë servis).
  

• Aktiviteti i antareve te saporregjistruar